KORTE GESCHIEDENIS VAN DE TESTOTHEEK
De geschiedenis van de testdocumentatie van de Faculteit Psychologie en Pedagogiek (FPP) van de Vrije Universiteit in Amsterdam begint in de zestiger jaren van de vorige eeuw. In het spoor van de stichter van de faculteit, professor Jan Waterink, hield de toenmalige hoogleraar Pieter J.D. Drenth zich naast zijn onderwijs in de testtheorie bezig met de ontwikkeling van diverse typen psychologische tests. Samen met zijn medewerkers werd gewerkt aan de constructie en publicatie van betrouwbare en valide (kinder)intelligentietests, persoonlijkheidsvragenlijsten en tests speciaal gericht op het gebruik in ontwikkelingslanden in Azië en Afrika. Deze activiteiten waren ondergebracht in het Laboratorium voor Psychodiagnostische en Bedrijfspsychologische Research (LPBR), dat later opging in de vakgroep (daarna: de afdeling) Arbeids- en Organisatie (A&O)- psychologie.
Pionierswerk
Bij dit pionierswerk, gericht op de selectie- en adviseringspraktijk ten behoeve van onderwijs en bedrijfsleven ontstond al snel behoefte aan het verzamelen, ordenen en documenteren van bestaand testmateriaal uit binnen- en buitenland, waarbij het door Drenth geïntroduceerde classificatiesysteem het kader vormde. In dat systeem was het onderscheid tussen tests voor prestatieniveau en tests voor gedragwijze richtinggevend.
Deze "Testotheek" bleek in een grote behoefte te voorzien. Er werd dankbaar gebruik van gemaakt door medewerkers van de faculteit voor hun research en onderwijs, studenten voor hun practica en scriptieonderzoek, en praktiserend psychologen uit het hele land om kennis te nemen van het bestaande testarsenaal. Overigens ontstonden ook aan enkele andere universiteiten, zoals in Utrecht en Nijmegen, vergelijkbare testcollecties.
Uitbreiding
Aanvankelijk werd de gestaag groeiende collectie beheerd door een wetenschappelijk medewerker en de afdelingssecretaresse van A&O-psychologie. Zij zorgden voor het instandhouden, uitbreiden en het onder strenge voorwaarden laten inzien of uitlenen van de tests. Maar testontwikkeling en testgebruik zijn uiteraard niet voorbehouden aan A&O-psychologen. Integendeel, de klinische en ontwikkelingspsychologie en de (ortho)pedagogiek behoren eveneens tot de velden waarin psychodiagnostiek en testconstructie een uiterst belangrijke rol spelen. Om die reden werd al spoedig een testotheekcommissie ingesteld waarin vertegenwoordigers van alle FPP- afdelingen beslisten over de aanschaf van nieuwe tests, het beleid ten aanzien van het inzien of lenen van tests, gebruik bij practica en dergelijke. De successieve voorzitters van deze commissie, van oudsher medewerkers van A&O-psychologie, waren haast per definitie ook lid van de COTAN (Commissie Testaangelegenheden van het NIP – het Nederlands Instituut van Psychologen). In deze commissie werd door vertegenwoordigers van alle psychologiefaculteiten in Nederland en praktiserende psychologen gewaakt over de kwaliteit en verantwoorde toepassing van alle in Nederland gebruikte tests. Over de kwaliteitsbeoordeling van elke test werd uitgebreid gerapporteerd. Daardoor werd een goede afstemming tussen wetenschap en praktijk rond de psychologische test gewaarborgd. De gebundelde COTAN-beoordelingen (het gehanteerde systeem waarmee de tests in categoriëen zijn ingedeeld is overigens verschillend van de in onze testotheek gebruikte systematiek) vormen nog altijd een onmisbare informatiebron voor iedere psychodiagnosticus.
Modernisering
Tegen het eind van de negentiger jaren werd duidelijk dat de oorspronkelijke behuizing van de testotheek (een zijkamertje van het afdelingssecretariaat) te klein werd, het beheer te intensief, en de exclusieve koppeling aan de afdeling A&O-psychologie niet langer verdedigbaar. De testotheek werd omgedoopt tot Facultaire Testdocumentatie en er werd een speciale parttime medewerker aangesteld, Drs. Marlies de Vries, die onder supervisie van de testotheekcommissie tot op heden zorgdraagt voor aanschaf, catalogisering, beheer en, nog steeds onder strikte voorwaarden, uitleen van testmateriaal. In 2012 werd daarnaast gestart met een project om digitale collecties van verschillende uitgevers ook toegankelijk te maken voor studenten en docenten van de VU. Dat de huidige testotheek, met meer dan 650 titels en met - sinds kort - toegang tot digitale testcollecties thans fysiek nog steeds is gelokaliseerd binnen de afdeling Sociale en Organisatiepsychologie mag gezien worden als een historisch overblijfsel en wellicht als hommage aan de initiator ervan.
Dr. Jan Feij, voormalig beheerder.